کد مطلب:26340 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

ايمان به چه چيزي گفته مي شود، و فرق آن با اسلام چيست؟ براي تحكيم پايه هاي ايمان چه بايد كرد؟

قرآن مي فرمايد: قالت الأعراب آمنا قل لم تؤمنوا و لكن قولوا اسلمنا و لمّا يدخل الايمان في قلوبكم؛ عرب هاي باديه نشين گفتند: ايمان آورده ايم، بگو: شما ايمان نياورده ايد، ولي بگوييد اسلام آورده ايم. اما هنوز ايمان وارد قلب شما نشده است.[12]

طبق اين آية شريف تفاوت اسلام و ايمان در اين است كه اسلام شكل ظاهري قانوني دارد و هر كس شهادتين أشهد أن لا إله الاّ الله و أشهد أنّ محمداً رسول الله را بر زبان جاري كند،در سلك مسلمانان وارد مي شود، و احكام اسلام بر او جاري مي گردد، ولي ايمان يك امر واقعي و باطني است و جياگاه آن قلب آدمي است، نه زبان و ظاهر او. يك مسلمان ممكن است انگيزه هاي مختلفي داشته باشد، حتي انگيزه هاي مادي و منافع شخصي ولي ايمان حتماً از انگيزه هاي معنوي،از علم و آگاهي سرچشمه مي گيرد، و همان است كه ميوة حيات بخش تقوا بر شاخسارش ظاهر مي شود و انسان را در نهان و آشگار از ارتكاب معاصي بازداشته و به انجام واجبات وادار مينمايد. اين همان چيزي است كه در عبادت گويايي از رسول گرامي اسلام(ص) آمده است: الاسلام علانية، والايمان في القلب؛اسلام امر آشكاري است، ولي جاي ايمان دل است.[13]

در حديثي از امام صادق(ع) مي خوانيم: الأسلام يحقن به الدم و تؤدّمي به الأمانة و تسحّل به الفرج، و الثواب علي الايمان؛ با اسلام خون انسان محفوظ مي ماند و اداي امانت او لازم مي آيد و ازدواج با او حلال مي شود، ولي ثواب بر ايمان است.[14]

از همين جا است كه هر آدم مؤمني، مسلمان هم هست، يعني آن كه در دل اعتقاد دارد، به زبان هم مي آورد، ولي ممكن است كسي مسلمان باشد،ولي مؤمن نباشد،يعني به زبان بگويد، ولي هنوز در دل او جاي نگرفته باشد.

تفاوت مفهومي ايمان و اسلام در صورتي است كه اين دو واژه در برابر هم قرار گيرند، اما هرگاه جدا از هم ذكر شوند، ممكن است اسلام بر همان چيزي اطلاق شود كه ايمان بر آن اطلاق مي شود، يعني هر دو واژه در يك معني استعمال گردد.[15]

براي تحكيم پايه هاي ايمان به اموري بايد توجه نمود، از جمله:

1ـ باورقلبي به اين كه خداوند همواره ناظر و حاضر است. اگر آدمي باور داشته باشد كه خداوند بر همة اعمال او نظارت دارد و حتي از افكار قلبي وي آگاه است، مسلّماً تأثير بسيار مفيدي در زندگي اش مي گذارد و او را از كارهاي خلاف كه زندگي انسان را سياه و تاريك مي كند، باز مي دارد. قرآن مي فرمايد: آيا او ندانست كه خداوند (همةاعمالش را) مي بيند.[16]

2ـ باور قيامت و ياد آخرت: باور كند آن چه در دنيا از خير و شر و اعمال خوب و بد انجام مي دهد، در سراي آخرت پاسخش را دريافت خواهد نمود و كيفر كارهاي ناشايست را تحمل خواهد كرد و پاداش رفتارهاي شايسته را خواهد ديد.

انسان به اين باور برسد كه: هر كس ذرّه اي كار خير انجام دهد، آن را مي بيند، و هر كس ذرّهاي كار بد كرد، آن را مي بيند.[17]

3ـ باور كند كه واجبات ديني براي كمال و ترقي و به نعمت هاي بي پايان رسيدن مقرر شده و محرّمات به خاطر نجات از بدبختي ممنوع گرديده است و معاصي نه تنها به حال او مفيد نيست، بلكه مضر است. حضرت امام رضا(ع) فرمود: گناهان نه تنها در زندگي بشر مورد احتياج نيست، بلكه ماية فساد و باعث فنا وهلاك است و بدين جهت از طرف خدا ممنوع شده است.[18] وقتي انسان حقيقتاً معتقد شد كه نتيجةهمه اعمالش به خودش عايد مي گردد، واجبات و كارهاي خير را با اشتياق انجام مي دهد و گناهان را به آساني ترك مي كند.

4ـ باور كند كه خدا مهربان است و انسان را دوست دارد و مي خواهد انسان به بهترين نعمت ها برسد و هر دستور عملي يا اعتقادي به انسان داده، همه اش به خاطر به كمال رساندن انسان مي باشد.

5ـ آنچه را براي خود مي پسندد، براي ديگران هم بپسندد. رسول خدا(ص) فرمود: بنده ايمان نمي آورد مگر اين كه براي مردم دوست داشته باشد آن چه را براي خود دوست مي دارد.[19]

6ـ ترك گناه و تقوا پيشه كردن. رسول خدا(ص) فرمود: زناكار به هنگام زنا و دزد به هنگام دزدي و شراب خوار در وقت خوردن شراب مؤمن نيستند.[20]

حضرت صادق(ع) فرمود: ورع و تقوا ايمان را ثابت مي كند و طمع ايمان را خارج ميكند.[21]

7ـ خوش خُلقي. رسول خدا(ص) فرمود: اخلاقت را نيكو گردان تا ايمانت كامل شود.[22]

علي (ع) فرمود: كامل ترين شما از جهت ايمان خوش اخلاق ترين شما است.[23]

8ـ عمل انسان با گفتارش مطابقت كند. امام صادق(ع) فرمود: هر كس عملش با قولش موافق باشد و آن چه مي گويد، بدان عمل كند، گواهي بر نجات و رستگاري او ثابت شده، و هر كه كردارش موافقت با گفتارش ندارد، ايمانش عاريه است و استقرار ندارد.[24] نيز فرمود: براي مؤمن ايمان ثابت نمي شود مگر با عمل و عمل جزء ايمان است.[25]

بنابراين باور كردن و اعتقاد يقيني به عقايد ديني و انجام واجبات و ترك محرّمات و متخلق شدن به اخلاق حسنه و رهايي از رذايل اخلاقي به ويژه از حسد، تكبر و بدخواهي براي مردم موجب تحكيم پايه هاي ايمان هستند.